Kazimierz Wierzyński (do r. 1913: Wirstlein), był poetą, eseistą i prozaikiem. Żył w latach 1894-1969, przyszedł na świat w Drohobyczu, zmarł na emigracji w Londynie. Miał brata Hieronima (1884-1943), dziennikarza, a w latach okupacji niemieckiej pracownika Rady Głównej Opiekuńczej w dziale pomocy literatom i dziennikarzom. Współpracował z prasą podziemną, w związku z czym po aresztowaniu w r. 1942, został zamordowany w obozie na Majdanku.

Wierzyński należał do twórców grupy poetyckiej Skamander. W roku 1935 otrzymał Złoty Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury, a rok później państwową nagrodę literacką I stopnia. Od roku 1938 był członkiem Polskiej Akademii Literatury. Po wybuchu II wojny światowej znalazł się na emigracji, m.in. w Ameryce Łacińskiej i USA.

Jego wczesna liryka to manifestacja poetyckiej euforii, witalizmu, kultu młodości i przemożnego optymizmu (Wiosna i wino z r. 1919, Wróble na dachu wydane dwa lata później). Czerpiące z dziedzictwa Antyku podkreślanie moralnej wartości współzawodnictwa sportowego i apoteoza sprawności fizycznej i piękna ciała człowieka znalazły wyraz w Laurze olimpijskim (1927, złoty medal na IX Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie). źródło: https://poezja.org/wz/Kazimierz_Wierzynski/ 

Życiorys
Urodził się w pałacu Teppera przy ul. Miodowej 7 w rodzinie o korzeniach tatarskich[2][3]. Był synem Władysława Serafinowicza herbu Pobóg (1860–1938) i Marii z Niewęgłowskich herbu Jastrzębiec (1864–1942). Miał dwóch braci – Zygmunta Serafinowicza (1897–1971; późniejszego pedagoga i dyrektora szkół w Zakładzie dla Niewidomych w Laskach[4]) i Wacława Serafinowicza (1901–1946).

 

Jan Lechoń, 1931 r.
W latach 1907/1908 rozpoczął naukę w szkole im. Stanisława Staszica z polskim językiem wykładowym, a w 1911 przeniósł się do szkoły klasycznej im. Emiliana Konopczyńskiego, w której zasłynął jako szkolny poeta. W grudniu 1912 nakładem ojca ukazał się jego debiutancki tomik wierszy Na złotym polu. W 1914 wydał kolejny Po różnych ścieżkach dedykowany Leopoldowi Staffowi. Oba zbiory wierszy ukazały się pod pseudonimem Jan Lechoń.

W 1916 Lechoń zdał maturę i rozpoczął studia z zakresu filologii polskiej na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego, jednak nigdy ich nie ukończył. W tym czasie współredagował czasopismo „Pro Arte et Studio”. Był współzałożycielem kawiarni „Pod Picadorem” i grupy poetyckiej „Skamander”, to on wymyślił jej nazwę, wygłosił także słowo wstępne na pierwszym jej publicznym występie 6 grudnia 1919.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej pracował w Biurze Prasowym Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego. Współtworzył kabaret literacki „Pikador”, który miał swoją siedzibę w kawiarni „Pod Picadorem”. Należał do zarządu Związku Zawodowego Literatów Polskich, był sekretarzem generalnym PEN Clubu. Publikował w „Wiadomościach Literackich”.

Debiutował mając 21 lat tomem wierszy Karmazynowy poemat (1920), który przyjęto z entuzjazmem. Stawiane sobie wysokie wymagania, wcześnie ujawnione poczucie niemocy twórczej (nękające go, mimo spełnień artystycznych, przez całe życie), także problemy osobiste na tle biseksualnej jeszcze wówczas orientacji seksualnej poety (zakochanego w Wandzie Serkowskiej), później już tylko homoerotycznej, stały się podstawą depresji, a w jej wyniku – nieudanej próby samobójczej w marcu 1921, po której Lechoń leczył się w szpitalu psychiatrycznym w podkrakowskich Batowicach, dokąd zawiózł go Kazimierz Wierzyński, który to zrelacjonował[5]. Spędził wtedy w różnych sanatoriach, m.in. w Rabce, dłuższy czas[6]. Lekarzami Lechonia byli m.in. Edward Flatau[7], Eugeniusz Artwiński i Cezar Onufrowicz (który jako pierwszy doradzał mu spisywanie dziennika w celach terapeutycznych, co poeta wówczas zlekceważył)[8].

W latach 1926–1929 był redaktorem pisma satyrycznego „Cyrulik Warszawski”. W 1927 wziął udział w sprowadzeniu prochów Juliusza Słowackiego do Polski i pogrzebie na Wawelu. Słowacki był najbliższym mu poetą, a wartę przy trumnie Lechoń sprawował z poruszającą powagą[9].

W latach 1930–1939 był attaché kulturalnym ambasady polskiej w Paryżu. Zasługą wielu jego starań była w 1935 premiera baletu Harnasie Karola Szymanowskiego w Operze Paryskiej[10]. Prawie udało mu się też doprowadzić w 1939 do premiery sztuki Iwaszkiewicza Lato w Nohant w Comédie-Française (wszystkie ustalenia przekreślił wybuch wojny)[11]. Podczas pobytu w Paryżu łączyła go przyjaźń z malarzem Józefem Rajnfeldem, jednak po wybuchu wojny nie pomógł błagającemu o wsparcie przyjacielowi, który wkrótce, poszukiwany jako Żyd przez Gestapo odebrał sobie życie[12].

Po klęsce Francji wyjechał do Brazylii (przebywał tam m.in. z zaprzyjaźnionym Julianem Tuwimem), a później do Stanów Zjednoczonych, gdzie zamieszkał w Nowym Jorku. Brał udział w życiu tamtejszej Polonii. Przyjaźnią otaczali go osiadli w USA światowej sławy klawesynistka Wanda Landowska, malarz Rafał Malczewski, a zwłaszcza poeta Kazimierz Wierzyński. Prowadził ożywioną korespondencję, m.in. z Ewą Curie (poznaną w czasach paryskich) oraz „odwiecznym” przyjacielem Mieczysławem Grydzewskim, osiadłym w Londynie i redagującym tam tygodnik społeczno-kulturalny Wiadomości (kontynuację Wiadomości Literackich na uchodźstwie), które Lechoń czytał z aprobatą i w których publikował nowe wiersze. Śledził życie kulturalne w kraju i na obczyźnie, źle oceniając powrót Tuwima do stalinowskiej Polski (zerwał z nim przyjaźń) i z „furią” (jak wyznawał w dzienniku) czytając paryską „Kulturę” (zwłaszcza teksty Miłosza i Gombrowicza).

Lechoń był współzałożycielem Polskiego Instytutu Nauk i Sztuk w USA. Współpracował z radiem, redagował wiele periodyków polonijnych. Z tej jego aktywności oraz z umiłowania wielkiej a niedocenionej w świecie – jak sądził i powtarzał w dziennikach[13] – kultury polskiej narodził się eseistyczny tom O literaturze polskiej, stanowiący w intencji Lechonia próbę ukazania uniwersalnego wymiaru zwłaszcza romantyzmu polskiego.

 

Portret autorstwa Romana Kramsztyka (1919)
Mimo tej aktywności stan psychiczny Lechonia nie był dobry. Źle znosił oddalenie od Polski (której tradycję i kulturę nieustannie, jak świadczy dziennik, analizował i przeżywał) oraz zniewolenie ojczyzny przez ZSRR i jej sowietyzację. Dręczyło go powikłane życie osobiste, skrywany z lękiem przed Polonią homoseksualizm[14]. Nękała też samotność, której nie stłumił stały partner poety Aubrey Johnson (określany w dzienniku jako „najdroższa osoba”[15]). Za radą psychiatry Lechoń zaczął systematycznie pisać dziennik: pierwszy zapis jest z 30 sierpnia 1949, a ostatni z 30 maja 1956, na 9 dni przed śmiercią. Miał być to lek na nerwicę poety, jednak nie pomógł.

Śmierć
Lechoń podjął drugą w życiu próbę samobójczą, tym razem skuteczną. Zginął skacząc z dwunastego piętra hotelu Hudson. Jako motyw podawano poufnie „zaszczucie ze strony środowiska polonijnego” potęgujące depresję. Według jednej z hipotez miał być represjonowany przez niektórych tamtejszych Polaków za swą orientację homoseksualną[16]. Skrywaną orientację Lechonia znał, sam biseksualny, Jarosław Iwaszkiewicz, pisała o niej również w swoich pamiętnikach Anna Iwaszkiewiczowa[17]. Pełne, niezawoalowane szczegóły z życia Lechonia zawarte zostały również w książce Józefa Adama Kosińskiego Album rodzinne Jana Lechonia. W kręgu Polonii nowojorskiej wiedział o tym bratersko bliski poecie Kazimierz Wierzyński, lecz też nieżyczliwi mu hipokryci[18]. Głośno stawiano inną hipotezę, za wspomnieniami znajomego działacza socjalistycznego i niepodległościowego Adama Ciołkosza (który nie znał jednak życia osobistego Lechonia, mając z nim relacje tylko w ramach polonijnych debat politycznych[19]), że przyczyną samobójstwa była rozpacz z powodu komunistycznego zniewolenia Polski. Lechoń był konserwatystą oraz antykomunistą, a sytuacja Polski go przygnębiała.

W 1991 prochy poety ekshumowano z cmentarza Calvary w Queens w Nowym Jorku i pochowano na Cmentarzu Leśnym w Laskach we wspólnym rodzinnym grobie wraz z rodzicami Władysławem i Marią Serafinowiczami.

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Jan_Lecho%C5%84 

Życiorys
Urodził się 6 kwietnia 1901 we Lwowie w rodzinie żydowskiej jako syn Ignacego Heschelesa i Berty z domu Lehm[1][2][3]. Był bratankiem Henryka Heschelesa[4], a kuzynem Stanisława Lema (matka Hemara i ojciec S. Lema byli rodzeństwem[5]). Kształcił się w VII Gimnazjum we Lwowie[3][6]. Studiował medycynę i filozofię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie[3]. W czasie studiów parał się satyrą. Po studiach wyjechał na trzy miesiące do Włoch, skąd pisał korespondencje do „Gazety Porannej” zatytułowane Z Włoch. Brał udział w walkach o Lwów w latach 1918–1920.

Pierwsze wiersze opublikował w 1922[2]. W 1925 przeprowadził się do Warszawy, pracował wraz z Julianem Tuwimem w kabarecie literackim „Qui Pro Quo”, „Banda” i „Cyruliku Warszawskim”. Wraz z Tuwimem, Lechoniem i Słonimskim był autorem wielu skeczy, dowcipów i szopek politycznych. Jego dorobek literacki jest ogromny: ponad 3000 niezwykle popularnych piosenek, do których sam komponował muzykę, setki wierszy, kilkanaście sztuk i słuchowisk radiowych. Był również współpracownikiem „Wiadomości Literackich” i „Wiadomości”, oraz dyrektorem teatru Nowa Komedia (1934–1935). W 1939 jego piosenka Ten wąsik (wykonywana przez Ludwika Sempolińskiego w popularnej rewii Orzeł czy Rzeszka), spowodowała interwencję ambasadora Niemiec w Warszawie.

Pod koniec czerwca 1926 Marian Hescheles, przebywając we Lwowie przy ul. Jagiellońskiej 11, podjął nieudaną próbę samobójczą (strzelił do siebie z rewolweru)[7]. Startował w rajdach samochodowych, m.in. w czerwcu 1928 w Rajdzie Krajoznawczym Małopolskiego Klubu Automobilowego o Puchar „Lwowskiego Kurjera Porannego”, gdzie zajął 9. miejsce samochodem Bugatti[8].

W 1935 w Warszawie przyjął chrzest katolicki, w związku z czym został wykreślony z ewidencji gminy wyznaniowej żydowskiej we Lwowie[9].

Po wybuchu II wojny światowej, we wrześniu 1939, przedostał się do Rumunii. W latach 1940–1941 walczył w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich w Libii (m.in. pod Tobrukiem). W wojsku prowadził pracę kulturalno-oświatową. Wraz z ppłk. Mieczysławem Młotkiem redagował czasopismo brygady pod tytułem „Ku Wolnej Polsce”[6]. Był kierownikiem polskich audycji w Radiu Cair, prowadząc słuchowiska z cyklu „V”[6]. Był autorem Marszu Karpackiej Brygady oraz pieśni Myśmy tutaj szli z Narwiku[6]. Rozkazem naczelnego wodza gen. Sikorskiego na początku 1942 został przeniesiony do Londynu. Został przydzielony do Ministerstwa Informacji i Dokumentacji, w którym zwalczał m.in. kłamstwa propagandy, głównie niemieckiej, ale także angielskiej.

Po wojnie pozostał w Londynie. Prowadził tam teatrzyk polski w klubie emigrantów polskich. Współpracował m.in. z muzą „Wesołej Lwowskiej Fali” – Władą Majewską. Prowadził także jednoosobowy „Teatr Hemara” – cotygodniowy kabaret radiowy na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Wygłaszał w nim wierszowane komentarze satyryczne do bieżących wydarzeń. Sam siebie określił mianem „Polaka z ochotniczego zaciągu”[6]. Pisał o sobie: Moja gorąca miłość nie może się pogodzić z inną Polską, tylko najlepszą, najszlachetniejszą, najuczciwszą w świecie. Uczyli mnie tej miłości Słowacki, Żeromski i Piłsudski. Był bezkompromisowy i do końca wierny prawdzie i sprawiedliwości. Nie zgadzał się na komunistyczne zniewolenie Polski. Jego utwory były objęte cenzurą PRL. Do końca życia był urzeczony polskością i Lwowem. Laureat Nagrody Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w 1959 roku[10].

W jego poezji wyraźnie zarysowały się dwa nurty – żartu i satyry oraz refleksji i tęsknoty. Oprócz licznych wierszy, sztuk i słuchowisk radiowych był autorem wierszy lirycznych, satyr, fraszek, parodii. Ponadto był twórcą (tekst i muzyka) ponad dwóch tysięcy piosenek, m.in. takich szlagierów jak Kiedy znów zakwitną białe bzy, Czy pani Marta jest grzechu warta, Ten wąsik, Nikt, tylko ty, Może kiedyś innym razem, Upić się warto, Jest jedna, jedyna. Dokonał także przekładów poetyckich, m.in. wszystkich sonetów Szekspira i połowy ód Horacego. Pisał sztuki teatralne od dramatu do komedii muzycznych, jednoaktówki poświęcone Fredrze, Kochanowskiemu, Chopinowi. Parał się także prozą: pisał reportaże, felietony, eseje, krytykę literacką, a nawet traktat polityczny o Hitlerze.

W 1967 otrzymał nagrodę londyńskiego „Dziennika Polskiego” za całokształt twórczości dramatycznej, rewiowej i teatralnej na emigracji[11].

Jego pierwszą żoną była aktorka i piosenkarka Maria Modzelewska, jednak małżonkowie rozstali się w sierpniu 1939. Z uwagi na wybuch wojny, trwałe rozdzielenie z Modzelewską, która wyjechała do USA, niejasne informacje przez nią przekazywane (w listach sugerowała, że na własną rękę przeprowadziła rozwód, bądź już w ambasadzie polskiej w Rumunii, czy w USA przed tamtejszym sądem) oraz silną osobistą urazę, Hemar nie interesował się formalnym stanem małżeństwa. W Londynie, 18 lipca 1946 ożenił się z Dunką żyjącą w USA, tancerką i aktorką Caroll Ann Eric (określana jako Caja Hemar[3][6], żyjąca w latach 1910–1982), popełniając bigamię. Oficjalne unieważnienie małżeństwa z Hemarem Modzelewska przeprowadziła w Nowym Jorku w 1956[9].

Do końca życia zamieszkiwał w Leith Hill koło Dorking (hrabstwo Surrey)[6]. Zmarł 11 lutego 1972 w Dorking[2]. 18 lutego 1972, po spopieleniu ciała i po mszy św. odprawionej przez ks. Kazimierza Sołowieja jego prochy zostały pochowane na cmentarzu w Coldharbour około 3 km od Leith Hill[2].

Publikacje
2001 – Moja przekora: satyry polityczne z lat 1943–1971; Kraków; Wyd. Literackie, ISBN 83-08-03088-2.
2000 – Dom jest daleko, Polska wciąż jest blisko: wybór wierszy i piosenek; Warszawa; Świat Książki, ISBN 83-7227-766-4.
1994 – Pięć sztuk scenicznych; Londyn; Polska Fundacja Kulturalna, ISBN 0-85065-270-7.
1991 – Kiedy znów zakwitną białe bzy: utwory wybrane; Kraków; Wyd. Literackie, ISBN 83-08-02184-0.
1990 – Chlib kulikowski: wiersze, satyry, piosenki; Warszawa; „Maj”, ISBN 83-85253-08-4.
1990 – Liryki, satyry, fraszki (wiersze do druku zebr. Włada Majewska); Londyn; Polska Fundacja Kulturalna
1971 – Chlib kulikowski, Londyn
1971 – Wiersze staroświeckie; Londyn; Oficyna Poetów i Malarzy
1968 – Ściana uśmiechu; Londyn;
1968 – Rzeź Pragi; Londyn;
1967 – Awantury w rodzinie; Londyn; nakł. Polskiej Fundacji Kulturalnej
1963 – Im dalej w las: wiersze; Londyn; nakł. Polskiej Fundacji Kulturalnej
1955 – Siedem lat chudych; New York; Roy Publishers
1954 – Fraszkopis; Londyn 1954. Oficyna Poetów i Malarzy[12]
1947 – Marchewka; pamiętnik satyryczny; wyd. II, rozszerzone; ORBIS Limited, London 1947[13][14]
1947 – Satyry patetyczne; Londyn; nakł. Klubu Orła Białego
1946 – Pisanki (poemat dla dzieci); Londyn[14][15]
1946 – Lata londyńskie (tomik wierszy); Londyn
1945 – Fraszkopis (1 akt wierszem); Londyn[14]
1944 – Dług honorowy (sztuka teatralna); Londyn[14][16]
1943 – Adolf Wielki: pamflet i dygresje; London; M. I. Kolin
1943 – Marchewka: pamiętnik satyryczny; London; M. I. Kolin[17]
1936 – Koń trojański; Warszawa; Wydawnictwo J. Przeworskiego